У Europa Experience праходзіць незвычайная выстава «(Re)Made in EU», на якой прадстаўлены 28 дызайнерскіх рашэнняў, створаных з выкінутых матэрыялаў.
Выстава складаецца з дваццаці васьмі прац, па адной з кожнай дзяржавы-члена Еўрапейскага Саюза і адной з Украіны.
Кожны дызайн мае сваю гісторыю. Сярод работ ёсць сукенка, зробленая з перапрацаваных электрычных правадоў. Побач ёсць камплект камізэлькі і сумкі з мараканскіх дываноў, выратаваных і апрацаваных уручную. Яшчэ адзін праект быў створаны з васьмі дываноў, сплеценых са старых джынсаў – іх можна разабраць і аднавіць у першапачатковым выглядзе. Сярод экспанатаў ёсць куртка, зробленая з тэкстыльных адходаў – ад непрададзеных ручнікоў да абрэзкаў пасцельнай бялізны.
Джэйкаб Бучыньскі
Польшчу на выставе прадстаўляе польскі мадэльер Джэйкаб Бучыньскі. Ён расказвае, з якіх матэрыялаў зроблена сукенка, выстаўленая ў Польскім бюро Еўрасаюза:
- Усе матэрыялы паступаюць з сартавальнага завода ўжыванай вопраткі Wtórpol. Гэта праца – спалучэнне вельмі розных гісторый, у тым ліку розных тыпаў матэрыялаў, ад світараў да блёстак, скуры і футра. Гэта таксама метафара таго, хто мы ёсць як людзі. Нас таксама злучаюць розныя элементы, розныя пазлы, розныя гісторыі, і я перадаю тую ж гісторыю праз гэтыя праекты.
Джэйкаб Бучыньскі творчай перапрацоўкай вопраткі займаецца прафесійна, цэлы яго мадэльерны бізнес палягае на стварэнні вопраткі з ужыванай сыравіны. Ён расказвае, што upcycling быў ім абраны крыху выпадкова, але стаў стылем жыцця:
- Гэта было крыху супадзеннем, але я таксама думаю, што гэта была шчаслівая выпадковасць. Дзевяць гадоў таму я проста пашыў куртку з махрамі, бо хацеў выйграць білет на фестываль. Тады я не ведаў, што гэта upcycling. Я рабіў гэта хутчэй інстыктоўна. Толькі пазней я зразумеў, калі людзям пачалі падабацца дызайны, што гэта нешта цікавае і мае патэнцыял. Пазней аказалася, што ідэя паўторнага выкарыстання ўвогуле мае велізарны патэнцыял. І я думаю, што гэта не толькі бізнес-патэнцыял, але і тое, што я мог развівацца як асоба ў новай для мяне сістэме, бо я шмат-шмат гадоў быў прафесійным плыўцом.
З ужыванай вопраткі можна рабіць усё, што заўгодна. Адна з апошніх прапановаў мадэльернай майстроўні Джэйкаба Бучыньскага з’яўляецца гаманец з маланкі нагавіц:
- Гэта рэшткі ад выкарыстання нагавіц для пэчворку, і ў нас засталося шмат джынсавых маланак. Насамрэч, гэта была нешта, што валялася ў нас у студыі, і аднойчы я падумаў: «Можа, мы маглі б неяк гэта выкарыстаць». Ну і мы проста зрабілі з іх гаманцы. Гэта нешта, што ў нас валялася, і мы гэта выкарысталі. Ёсць мноства такіх рэчаў, якія мы спрабуем недзе выкарыстаць у нашай студыі.
Ужываная вопратка ў майстроўні Джэйкаба Бучыньскага паходзіць з сартавальнага завода ў Скаржыску-Каменнай, які сартуе мільёны тон вопраткі ў год. Мадэльер гаворыць, што візіт у такой сартавальні робіць вялікае ўражанне і прымушае задумацца:
- Вельмі раю, калі ў вас будзе такая магчымасць. Гэта сапраўды ўражвае – колькасць адзення, якое чакае перапрацоўкі, другога жыцця. Гэта сапраўды ўражвае, і гэта сапраўды значна змяніла маё ўспрыманне моды, бо гэта паказала мне, што значыць для аднаго чалавека купіць адну блузку ў нашы дні.
З 2017 году майстэрня Джэйкаба Бучыньскага дала жыццё вопратцы агульнай вагой 5,5 тысяч кілаграм. Мадэльеру прысвячае пасыл: Не выкідваем. Перапрацоўваем. Бо можа можа змяніць свет – кілаграм за кілаграмам.
Працы, выстаўленыя ў сядзібе ЕС у Варшаве, гэта не толькі сукенкі, гэта творы мастацтва. Гэта вельмі цікавая і патрэбная праца і ініцыятыва, але гэта тычыцца мізернага працэнта ўжыванай вопраткі ў Польшчы.
Дырэктар па справах кіравання адходамі ў Гарадской ачышчальнай станцыі Лодзі Томаш Кацпшак, прысутны на адкрыцці выставы, гаворыць, што перапрацоўка адзення ў Польшчы, ды і па ўсёй Еўропе, усё яшчэ знаходзіцца ў зачаткавым стане. Ён тлумачыць, што адбываецца з ужыванай вопраткай у Польшчы:
- Сёння мы збіраем вопратку ў пунктах селектыўнага збору адходаў у муніцыпалітэтах, але ён таксама можа адбывацца ў шматкватэрных жылых комплексах, у пунктах збору. Мы часта кладзем вопратку на лесвічных пляцоўках, бо многія прыватныя кампаніі збіраюць вопратку ў жыхароў, а потым апрацоўваюць яе. Частка гэтай вопраткі не з'яўляецца адходамі, гэта значыць, мы можам памыць яе і прадаць у краме сэканд-хэнд. У Польшчы ёсць шмат кампаній, якія займаюцца гэтым відам дзейнасці.
Частка гэтай вопраткі перапрацоўваецца ў прамысловыя анучы для ўборкі. Гэта проста анучы, якія выкарыстоўваюцца ў прамысловасці, але яны складаюць толькі невялікі працэнт нашага адзення. На жаль, астатняе сёння трапляе ў печ, спальваецца і прыгожа называецца альтэрнатыўным палівам, але на самой справе гэта паліва, якое трапляе ў печ. Гэта неабходнае паліва, таму што вопратка, якая трапляе ў печ, азначае, што няма неабходнасці спальваць вугаль, таму гэта, безумоўна, больш экалагічна, чым спальванне вугалю.
Аднак трэба ведаць, што перапрацоўка адзення ў Польшчы, ды і па ўсёй Еўропе, усё яшчэ знаходзіцца ў зачаткавым стане. Няма дастаткова тэхналогій, і яны не даступныя для кампаній, каб яны маглі шырока перапрацоўваць адзенне.
Выставу «(Re)Made in EU» можна глядзець у мультымедыйнай прасторы Europa Experience ў Варшаве, вуліца Jasna, 14/16А з 10 снежня 2025 года па 10 студзеня 2026 года.
ав